Jak zmienia się aktywność fizyczna oraz uwarunkowania do niej wśród dzieci i młodzieży w Polsce?
Link to najnowszego raportu za 2022 znajduje się tutaj.
Na to pytanie, nie tylko odnośnie samej aktywności fizycznej, ale również innych zachowań powiązanych z aktywnością fizyczną i uwarunkowań do nich, staraliśmy się odpowiedzieć w publikacji polskiego zespołu w ramach wydarzenia Global Matrix 4.0 (GM 4.0) w sieci Active Healthy Kids Global Alliance. Publikację naukową w języku angielskim można przeczytać poniżej:
Zembura, P.; Korcz, A.; Nałęcz, H.; Cieśla, E. Results from Poland’s 2022 Report Card on Physical Activity for Children and Youth. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 4276. https://www.mdpi.com/1660-4601/19/7/4276
Z mojej perspektywy to istotna praca, bo na modelu Global Matrix opieraliśmy się w myśleniu o efektywnym upowszechnianiu aktywności fizycznej np. w opracowywaniu programu rozwoju sportu dla miasta Wrocław. Aktualna analiza uaktualnia naszą bazę do pracy w obszarze promowania aktywności fizycznej.
Global Matrix 4.0
Global Matrix to „matryca” podsumowująca kompleksowo zmienne powiązane z aktywnością fizyczną. Analizę prowadzi się krajowo, ale na bazie zsynchronizowanej metodologii, umożliwiającej porównania międzynarodowe. Raporty krajowe nie są badaniami naukowymi per se, ich celem jest analiza najlepszych dostępnych danych. Nie są to koniecznie systematyczne analizy danych, których przeprowadzenie w niektórych obszarach jest aktualnie niemożliwe.
Analizowane obszary to:
| ogólna aktywność fizyczna |
| udział w zorganizowanym sporcie i aktywności fizycznej |
| aktywna zabawa (niezorganizowana aktywność) |
| aktywny transport |
| zachowania sedentarne |
| sprawność fizyczna |
| rodzina i znajomi |
| szkoła |
| społeczność i środowisko |
| rząd |
Celem całego projektu są porównania międzynarodowe i współpraca w identyfikacji dobrych praktyk odnośnie polityk w zakresie promocji aktywności fizycznej. Drugim celem jest lobbowanie na rzecz intensywniejszego zaangażowania krajów w promocję aktywności fizycznej. Ma się to dokonywać poprzez „przetłumaczenie” i promocję wiedzy o aktywności fizycznej. Tą drogą interesariusze mają narzędzia do budowania polityk opartych na wiedzy, angażowania się w partnerstwa i wpływanie na osoby mające wpływ na uwarunkowania do aktywności fizycznej.
AHKGA jako inicjatywa rozwinęła się w Kanadzie. W 2014, w GM 1.0 zaangażowały się zespoły badawcze z 15 krajów. W czwartej edycji, w 2022 w publikacji matrycy w październiku weźmie udział 57 krajów i regionów/jurysdykcji.
Raport dotyczący aktywności fizycznej w Polsce (2022)
Kluczowe w projekcie jest to, że Global Matrix jest rezultatem prac na poziomie krajowym. Analizy na poziomie krajowym są prowadzone na bazie ujednoliconej metodologii, która zapewnia jednak dozę autonomii dla zespołów badaczy. W Polsce projekt koordynowałem ja, a współpracowali ze mną dr Agata Korcz z AWF Poznań, dr Hanna Nałęcz z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie i dr Elżbieta Cieśla z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Oprócz tego w konsultowaliśmy zbierane dane z interesariuszami: przedstawicielami ministerstwa, samorządu terytorialnego, różnymi NGO.
Kluczowe decyzje które podjęliśmy w polskim zespole, a które oddziaływały na wyniki w raporcie:
- Dane analizowane za okres do pandemii (od 2018 do marca 2020, od 2016 dla „sprawności fizycznej”, „społeczności i środowiska” oraz „rządu”)
- Uwzględniane dane z badań o przynajmniej wojewódzkim zasięgu
- Źródła danych: oddzielne analizy dotyczące obszarów w PubMed, EBSCO and Google Scholar, surowe dane IMiD, literatura szara: m. in. strony ministerstw i publicznych organizacji zbierających adekwatne dane
- Dla większości obszarów zobiektywizowaliśmy proces dochodzenia do finalnej oceny „liczbowej”
- Analizy zachowań w podziale na cztery grupy wieku – do 4 lat, 5-9 lat, 10-14 lat, 15-19 lat
- Analizy z podziałem na płeć, jeśli jakieś badania dotyczyły pojedynczej płci
- Uwzględnienie wielkości prób jako wagi wyników badania w danej grupie
Publikacje i dystrybucja
Pierwszy raz publicznie wyniki analizy zaprezentowałem 21.05.2022 na IX Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Myśl Rehabilitacyjna Profesora Andrzeja Seyfrieda”.
Podsumowanie projektu GM 4.0 odbędzie się w październiku w Abu Zabi, na konferencji ISPAH.