Zbiegły się dwa ciekawe wydarzenia – konsultacje Ram do Strategii Rozwoju Sportu w Polsce i podsumowanie projektu SOPROS dotyczącego ochrony socjalnej sportowców.
W projekcie SOPROS, który jako Institute for Sport Governance realizujemy pod koordynacją Niemieckiego Uniwersytetu Sportowego w Kolonii jednym z celów jest analiza i wzmocnienie ochrony socjalnej sportowców wyczynowych w sportach olimpijskich. Bardzo podobny cel postawiono w aktualnie konsultowanych Ramy do Strategii Rozwoju Sportu z listopada 2025.
Ten dokument, opublikowany przez Ministerstwo Sportu i Turystyki na wyznaczać ramy przyszłej strategii. Obecnie stanowi bazę do konsultacji i wkładu interesariuszy do finalnego dokumentu.
W rekomendacjach do strategii rozwoju sportu w jednym z czterech obszarów – “Wspólnocie i dumie narodowej” jednym z ośmiu celów jest Cel 3. “Uregulowanie statusu aktywnych sportowców wyczynowych”. Sam fakt, że jest to wskazany cel, sugeruje istotność zagadnienia dla przyszłej wizji organizacji sportu w Polsce.
W dokumencie jako uzasadnienie celu zwrócono uwagę na niejasny status sportowca zawodowego jako wyzwanie w kontekście jego ochrony socjalnej, stabilności jego statusu i możliwości budowania polityk dotyczących kariery po okresie kariery sportowej.
Rekomendacją jest “wprowadzenie zawodu sportowca oraz zabezpieczenie społeczne osób dorosłych zawodowo trenujących”. Zawód sportowca charakteryzowano jako status umożliwiający stabilizację materialną i dotyczącą ochrony socjalnej, jak również efektywniejsze wsparcie po zakończeniu kariery sportowej. W efekcie, atrakcyjność kariery sportowej zwiększyłaby się, oferując większe (a raczej równiejsze) możliwości i ograniczając przedwczesne zrezygnowanie z tej ścieżki.
Jako zakres działań do osiągnięcia celu wpisano m.in. prawne zdefiniowanie statusu sportowca zawodowego i określenie rozwiązań umożliwiających lepszą ochronę sportowców bazując na tym statusie.
Efektem miałoby być zwiększenie ochrony socjalnej sportowców wyczynowych w Polsce (i możliwości kariery dwutorowej), a w związku z tym większa profesjonalizacja (i odpowiedzialność) sportu wyczynowego.
Za organy zaangażowane (odpowiedzialne) wskazano MSiT jako koordynatora współpracy z PZS i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jako koordynatora rozwiązań prawnych. Oprócz tego kluczowe znaczenie mają odegrać organizacje sportowe: Polskie Związki Sportowe, PKOL czy PKPar.
W polski kontekście ta rekomendacja brzmi odważnie, zmienia ona sposób organizacji sportu w Polsce. Dlaczego? Po pierwsze – dostrzeżono w niej problemy sportowca wyczynowego w kontekście jego ochrony socjalnej, niepewnej i słabej pozycji w systemie sportowym. Po drugie – zakwestionowano status quo, którym jest “amatorstwo” sportowców, wyrażane m.in. przez system stypendialny MSiT. Po trzecie- zwrócono uwagę na problem, który potencjalnie wiąże się ze znacznymi inwestycjami, a jego wdrożenie jest istotną zmianą systemu. Sportowcy lepiej chronieni też potencjalnie sportowcy z odważniejszym głosem w rozwoju sportu i swoich dyscyplin.
W projekcie SOPROS i wcześniej EMPLOYS nasze wnioski na poziomie ogólnym (europejskim) i polskim bardzo przypominają te z Ram do Strategii. Brak statusu pracownika u sportowców zawodowych dyscyplin olimpijskich powoduje ich m.in ich niepewną i ograniczoną ochronę socjalną. Rozmawialiśmy o tym wielokrotnie m.in. na warsztatach o ochronie socjalnej sportowców wyczynowych w Polsce.
Bardzo interesuje mnie, co dalej stanie się z tym celem. Realnie – status sportowca zawodowego rozumiem jako status pracownika. Kto może być pracodawcą? Realnie – ministerstwo odpowiedzialne za kulturę fizyczną, jak w części krajów europejskich. Zmiana statusu stypendystów MSiT w pracowników to jednak rewolucja, w której – z mojej perspektywy należy uwzględnić zarówno interes sportowców, jak i wartość publiczną. Cieszy mnie, że w ramach pracy w Institute for Sport Governance wiele zagadnień związanych z operacjonalizacją takiego celu już definiowaliśmy. Niezależnie – uważam ten cel jako ważny, przyszłościowy i wartościowy jako inspiracja do dyskusji w ramach definiowania strategii.