Projekt analiz odpowiedzialności społecznej profesjonalnych klubów sportowych to efekt obserwowania potencjału wpływu klubów sportowych w ich społecznościach oraz braku informacji, jak ten potencjał jest wykorzystany. W 2017 wraz z grupą badaczy i interesariuszy zainteresowanych tematem CSR podjęliśmy duże badanie w ramach Sportimpakt i Centrum Wyzwań Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, mające na celu zidentyfikowanie stanu odpowiedzialności społecznej w profesjonalnych klubach sportowych w Polsce.

Z czasem, kolejnymi edycjami (trwa już sześć sezonów) i rozwojem projektu w kolejnych latach stał się on bazą do dyskusji o odpowiedzialności społecznej klubów sportowych w Polsce. Stanowi punkt odniesienia dla klubów. Projekt jest też rozpoznawany przez największe związki sportowe, kluby i ich społeczności, a poprzez to motywuje i edukuje o tym czym jest (i jak można myśleć o) odpowiedzialności i ESG organizacji sportowych.

Prezentuję wyniki pierwszej analizy odpowiedzialności społecznej profesjonalnych klubów sportowych na konferencji Forum Sportu i Biznesu Sportbiz w 2019

Pierwsza edycja analizy odpowiedzialności społecznej klubów

Pierwsze badanie, przeprowadzone w 2018, składało się z trzech etapów. Pierwszym było opracowanie narzędzia do analizy odpowiedzialności społecznej klubów sportowych. Można się z nim zapoznać tutaj. Drugi etap to zbieranie danych z klubów najpopularniejszych lig sportowych w Polsce a następnie przeprowadzenie wywiadów z ich przedstawicielami. Realizowaliśmy go dzięki partnerstwu z koordynatorami lig z: piłki nożnej (LOTTO Ekstraklasa), żużla (PGE Ekstraliga), piłki siatkowej (PlusLiga i Liga Siatkówki Kobiet) oraz ligi koszykówki (Energa Basket Liga) w sezonie 2017/2018. Wreszcie, na końcu opublikowaliśmy raport z badań, zawierający między innymi dobre praktyki z polskich klubów. Docelowo projekt miał oddziaływać na interesariuszy i kluby w kontekście wdrażania strategicznej odpowiedzialności społecznej w sektorze sportowym.

Badanie koordynowałem w ramach Centrum Wyzwań Społecznych UW, partnerami był m.in. Wydział Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego, AWF Wrocław czy AWF Warszawa. O obserwacjach z pierwszej edycji można przeczytać (po angielsku) tutaj i posłuchać w audycji TOK FM (tutaj). Wyniki badania zostały też wykorzystane w pracy doktorskiej dr Botwiny obronionej na Wydziale Zarządzania UW.

Kolejne edycje analizy odpowiedzialności społecznej klubów sportowych

W 2020 przygotowaliśmy drugą edycję raportów. W ramach Sportimpakt i Fundacji Institute for Sport Governance opublikowaliśmy oddzielne raporty odnoszące się do PKO BP Ekstraklasy (link) i Fortuny 1 Ligi (link). W przypadku PKO BP Ekstraklasy raport obejmował dane za dwa ostatnie sezony.

W 2021 analizowaliśmy sytuację w PKO BP Ekstraklasie, Fortuna 1 Lidze a także PGNiG Superlidze i PGNiG Superlidze Kobiet, w kontekście pandemii. W związku z moim przejściem na warszawski AWF prace licencjackie i magisterskie wpisujące się w projekt realizują też moi studenci (np. zbierając informacje o tym, jak definiują odpowiedzialność społeczną przedstawiciele ekstraklasowych akademii piłkarskich). Partnerem tej edycji badania był Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.

Projekt został wsparty przez ligi w zbieraniu danych, a także – w przypadku Fortuna 1 Ligi w dystrybucji raportu.

W 2022 opublikowaliśmy analizę klubów PKO BP Ekstraklasy.

W 2023 i 2024 publikowaliśmy kolejne analizy dotyczące PKO BP Ekstraklasy, Fortuna 1 Ligi i po raz pierwszy – kobiecej Orlen Ekstraligi kobiet.

Aktualnie nasza analiza odpowiedzialności społecznej stanowi bardzo rozpoznawane źródło wiedzy i inspiracji o CSR w sporcie. Znają ją i powołują się na nią przedstawiciele klubów i media, w tym te największe. W 2024 opublikowaliśmy pierwsze raporty w języku angielskim.

O jego wynikach rozmawiałem m. in. w radiu TOK FM i Canal+ w programie poświęconym PKO BP Ekstraklasie (30 edycja programu „Ekstraklasa po godzinach”, sezon 2021/2022). Widać już szersze oddziaływanie tego projektu – znaczny odsetek prac naukowych podejmujących temat odpowiedzialności społecznej klubów sportowych w Polsce odnosi się do jego wyników, można wręcz stwierdzić, że stanowi on ramę do dyskusji nad CSR w polskim sporcie.

Wyniki analizy stanowią punkt odniesienia dla całego sektora sportowego.

Liderzy odpowiedzialności odnoszą się do jej wyników lub zdefiniowanych przejawów w swoich strategicznych dokumentach i wykorzystują jej strukturę do ewaluacji swoich działań.

Widzew Łódź wykorzystywał wyniki analizy w swojej strategii CSR
W strategii rozwoju Warty Poznań na lata 2020-23 i 2024-27 znalazły się odniesienia do raportów odpowiedzialności klubów PKO BP Ekstraklasy

Dotychczasowe publikacje w projekcie

Zembura, P., Gołdys, A., Piątkowska, M., Kuźbik, P., Pawlak, G., Botwina, G., … Gałecka, M. (2018). Indeks Odpowiedzialności Społecznej Klubów Sportowych. Warszawa: Centrum Wyzwań Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pobrano z: https://sportimpakt.org/wp-content/uploads/2018/06/indeks_odpowiedzialnosci_społecznej_klubów_sportowych.pdf

Zembura, P., Syliwoniuk M., Kuźbik P., Pawlak G., Botwina G., Marchlewicz M., Gołdys A. (2018). Analiza odpowiedzialności społecznej profesjonalnych klubów sportowych w Polsce – raport z badań. Warszawa: Centrum Wyzwań Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pobrano z https://sportimpakt.org/wp-content/uploads/2019/01/Analiza-odpowiedzialności-społecznej-profesjonalnych-klubów-sportowych-w-Polsce-raport-z-badań-1.pdf

Zembura, P. i inni, (2020). Analiza odpowiedzialności społecznej klubów Fortuny 1 Ligi w sezonie 2019/2020. Warszawa: Fundacja Institute for Sport Governance. Pobrano z https://sportimpakt.org/wp-content/uploads/2020/12/Analiza-odpowiedzialności-społecznej-klubów-Fortuny-1-Ligi-w-sezonie-2019-2020-1.pdf

Zembura, P., Gałecka, M. (2020). Analiza odpowiedzialności społecznej klubów PKO BP Ekstraklasy w sezonie 2019/2020. Warszawa: Fundacja Institute for Sport Governance. Pobrano z https://sportimpakt.org/wp-content/uploads/2020/12/Analiza-odpowiedzialnos%CC%81ci-spo%C5%82ecznej-klubo%CC%81w-PKO-Ekstraklasy-w-sezonie-2019-2020.pdf

Zembura, P., Popławski, P., Botwina, G., Frelek J. (2021), Odpowiedzialność społeczna klubów Fortuny 1 Ligi w sezonie 2020/2021. Odpowiedzialność w czasach pandemii. Warszawa: Fundacja Institute for Sport Governance. Pobrano z https://sportimpakt.org/wp-content/uploads/2022/04/Raport_Fortuna1Liga_odpowiedzialnosc_spoleczna_202021_pdf.pdf

Zembura, P., Botwina, G., Popławski, P., Frelek J. (2022), Odpowiedzialność społeczna klubów PKO BP Ekstraklasy w pandemii. Sezon 2020/2021. Warszawa: Fundacja Institute for Sport Governance. Pobrano z https://sportimpakt.org/wp-content/uploads/2022/03/Raport_analiza-odpowiedzialności-spolecznej-klubów-PKO-BP-Ekstraklasy-w-pandemii-2021.pdf

Bielecka, A., Zembura, P., Botwina, G., Popławski, P. (2022), Odpowiedzialność społeczna klubów PGNiG Superligi i PGNiG Superligi Kobiet w sezonie 2020/2021. Warszawa: Fundacja Institute for Sport Governance. Pobrano z: https://govsport.eu/wp-content/uploads/2022/04/Odpowiedzialnos%CC%81c%CC%81-spoleczna-klubo%CC%81w-PGNiG-Superligi-i-PGNiG-Superligi-Kobiet.pdf

Zembura P., Popławski P., Botwina G., Kot M. (2023), Raport o odpowiedzialności klubów PKO BP Ekstraklasy w sezonie 2021/22, Warszawa: Sportimpakt, Fundacja Institute for Sport Governance

Zembura P., Kaszubki R., Boczyło M., Szadkowski M. (2023), Analiza odpowiedzialności w klubach Orlen Ekstraligi kobiet w sezonie 2022/23, Warszawa: Sportimpakt, Fundacja Institute for Sport Governance. Pobrano z https://drive.google.com/file/d/1ipxCm9NdYUHT9ZJqxqomnXFq1pJ0oTXG/view

Zembura P., Popławski P., Stelmach M. (2023), Analiza odpowiedzialności klubów Fortuna 1 Ligi w sezonie 2022/23, Warszawa: Sportimpakt, Fundacja Institute for Sport Governance. Pobrano z https://drive.google.com/file/d/1_lm12t_TsdQDa9d_s4_kXaczYHsGqy9z/view

Zembura P., Lichwierowicz J. (2024), Analiza odpowiedzialności klubów PKO BP Ekstraklasy w sezonie 2022/23, Warszawa: Sportimpakt, Fundacja Institute for Sport Governance, https://drive.google.com/file/d/1YeAAAXTGE9b6Sk1imEJpHSLF8XbLtW6e/view?usp=sharing

Wybrane publikacje i media o projekcie

Wybrane odwołania w publikacjach naukowych

  • Botwina, G. (2019). Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw sportowych na przykładzie klubów Ekstraklasy w piłce nożnej, Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania.
  • Grabowski, A. (2020). Polskie profesjonalne kluby piłkarskie wobec CSR (s. 69–82). Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. https://www.researchgate.net/profile/Grzegorz-Botwina-2/publication/347519172_Zarzadzanie_w_polskim_sporcie/links/5fe06964299bf140882f9fc8/Zarzadzanie-w-polskim-sporcie.pdf#page=70
  • Pietrzyk, A. (2021). Działania klubów piłkarskich na rzecz ochrony środowiska–studium przypadku Forest Green Rovers. Academic Review of Business and Economics, 1, 60–76.
  • Sałata, K., & Senkowska, N. (2018). Społeczna odpowiedzialność w klubach sportowych. Wydawnictwo SIZ. https://www.wydawnictwo-siz.pl/wp-content/uploads/2020/04/Trendy-w-biznesie-II-ebook.pdf#page=129
  • Siemion, K. (2020). Umowa o profesjonalne uprawianie piłki nożnej. Uniwersytet w Białymstoku. Wydział Prawa. Katedra Prawa Cywilnego i Handlowego. Zakład Prawa Handlowego. https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/handle/11320/10192
  • Gawrecki B. (2022), Wsparcie finansowe klubów sportowych non profit na gruncie Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Kwartalnik Trzeci Sektor, 56/57, s. 60-71
  • Kurowicki G. (2021), Społeczna odpowiedzialność biznesu w polskich klubach piłkarskich, w: Młodzi o sporcie: w poszukiwaniu menedżerskich wyzwań, Uniwersytet Jagielloński: Instytut Przedsiębiorczości, s. 61-73
  • Metelski, A. (2024). Corporate Social Responsibility in the Top Football League in Europe – Premier League. Education of Economists and Managers, 71(1), p. 125–134.